Τρίτη και 13

Προσοχή γρουσουζιά! [πηγή]

   Υπέροχη ημέρα για προλήψεις σήμερα με μία από τις πιο γνωστές να τη βλέπετε γραμμένη στο ημερολόγιό σας. Τρίτη και 13, λοιπόν, σήμερα και σύμφωνα με την πρόληψη, δηλαδή την 

πίστη, [την] αντίληψη που με ανορθολογικό τρόπο αποδίδει σε τυχαία γεγονότα, πράξεις ή σε αντικείμενα υπερφυσικές ιδιότητες, ή που ανακαλύπτει σχέσεις που δήθεν επηρεάζουν (προς το καλύτερο ή το χειρότερο) την πορεία και την τύχη της ζωής του ανθρώπου· (πρβ. δεισιδαιμονία): Είναι γνωστή η πρόληψη ότι ο αριθμός 13 είναι γρουσούζικος. Οι προλήψεις και οι δεισιδαιμονίες πρέπει να καταπολεμούνται. (πηγή)

είναι μια κακή μέρα και όλα τα κακά του κόσμου θα σας συμβούν: θα γλιστρήσετε σε μπανανόφλουδα, θα σας δαγκώσει ο σκύλος του γείτονα και θα σας πέσει η γλάστρα της γιαγιάς σας στο πόδι! Και αυτά είναι μόνο η αρχή... 

   Πέρα από τα αστεία κάπου πρέπει να ξεκινά όλη αυτή η ιστορία. Οι πιο διαδεδομένες απόψεις για τη δεισιδαιμονία αυτή ακολουθούν στο άρθρο της Κάτιας Αντωνιάδη από την εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» (πηγή).

Τρίτη και 13 σήμερα και πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι. Έτσι επιτάσσει η παραδοσιακή θυμοσοφία. Προλήψεις και δεισιδαιμονίες που συσσωρεύτηκαν με την πάροδο των αιώνων χαρακτήρισαν την Τρίτη «καταραμένη ημέρα» και τον αριθμό 13 κακορίζικο.

Άλωση

Για τους Έλληνες η Τρίτη αποκαλείται «αποφράδα», αφού συνδέεται με την 29η Μαΐου 1453 και την Άλωση της Κωνσταντινούπολης. «Κάτι που δεν έχει σχέση με την αλήθεια γιατί η δεισιδαιμονία για το απαίσιον της ημέρας αυτής είναι παλαιότερη», υποστηρίζει ο καθηγητής Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης. «Μπορεί να βασίζεται σε επίδραση των πλανητών και, γενικότερα, σε αστρολογικές δοξασίες. Η Τρίτη πιστεύεται ότι κυριαρχείται από την επίδραση του Άρη, του θεού του πολέμου και σε διάφορες ευρωπαϊκές γλώσσες παίρνει το όνομά του - Mardi στα γαλλικά ή Martes στα ισπανικά. Απ' την άλλη, η δεισιδαιμονία του αριθμού 13 είναι ευρύτατα διαδομένη. Το 13 θεωρείται ότι φέρει θανάτους και δυσμενείς εξελίξεις. Στις ΗΠΑ, μάλιστα, υπάρχει η συνήθεια να μη μνημονεύεται 13ος όροφος σε πολλά κτίρια!».

Η αρμονία του 12

Το «δεκατρία» θεωρείται κακότυχος αριθμός από πολλούς λαούς. Αρχικά, χαλάει την αρμονία του «τέλειου» αριθμού 12: Δώδεκα οι μαθητές του Ιησού, τα Ευαγγέλια, οι άθλοι του Ηρακλή, οι ολύμπιοι θεοί. Ο χωρισμός μέρας και νύχτας γίνεται σε 12ωρα και του έτους σε 12 μήνες. Φυσικά, υπάρχουν και βιβλικές προεκτάσεις: «Στον Μυστικό Δείπνο υπήρχαν 13 συνδαιτυμόνες. Το σύνολο αυτό λέγεται πως οδήγησε στον θάνατο του Ιησού και, εν συνεχεία, του Ιούδα», εξηγεί ο κ. Αλεξιάδης. Ακόμη και στις κάρτες των Ταρώ, στον αριθμό 13 αντιστοιχεί ο θάνατος...

Τροχαία

Βέβαια, επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η φοβία για τον αριθμό 13 (με τον όρο triakaidekaphobia) και, ειδικότερα, για τον συνδυασμό του με «γρουσούζικες» ημέρες δεν είναι εντελώς αναιτιολόγητη. Σύμφωνα με το βρετανικό «Medical Journal», οι πιθανότητες αυτοκινητικού ατυχήματος αυξάνονται στο διπλάσιο κατά την Παρασκευή και 13! *

Παρασκευή και 13, 4 και 17!

Στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες το ντουέτο «Παρασκευή» και «13» θεωρείται εξαιρετικά γρουσούζικο.

Πιθανώς έχει να κάνει με την ημέρα εξολόθρευσης του Τάγματος των Ναϊτών το 1307 από τον στρατό του βασιλιά Φιλίππου της Γαλλίας.

Στην Κίνα, την Ιαπωνία και την Κορέα επικρατεί «τετραφοβία», ο φόβος για τον αριθμό 4. Οι λέξεις «τέσσερα» και «πεθαίνω» προφέρονται και στα τρία γλωσσικά ιδιώματα πανομοιότυπα -αν και τονίζονται διαφορετικά. Στην Ιταλία ο «κακός» αριθμός 17 όταν γραφτεί με το ρωμαϊκό σύστημα αρίθμησης (δηλαδή «XVII»), μπορεί να αναγραμματιστεί σε «VIXI», που είναι ο παρελθοντικός χρόνος του ρήματος «ζω» (άρα «τελείωσε η ζωή μου»). Ετσι η Alitalia, ο εθνικός αερομεταφορέας της Ιταλίας, δεν έχει σειρά 17 στα καθίσματα των αεροπλάνων της, ενώ στα ξενοδοχεία δύσκολα βρίσκουμε δωμάτιο μ' αυτό τον αριθμό.

Διάσημα... 13άρια

*13 Μαΐου 1927: η «έναρξη» του οικονομικού «κραχ» στην Αμερική.

*13 Απριλίου 1970: διακόπτεται η αποστολή της NASA «Apollo 13» για το φεγγάρι.

*13 Σεπτεμβρίου 1986: σεισμός μεγέθους 6,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ συγκλονίζει την Καλαμάτα.

*13 Απριλίου 1992: συγκαλείται Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Καραμανλή, για το θέμα της ΠΓΔΜ. Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης απομακρύνει από το υπουργείο Εξωτερικών τον Αντώνη Σαμαρά.

*13 Αυγούστου 2002: με τζόκερ τον αριθμό 13μ ένας παίκτης από την Κοζάνη κερδίζει πάνω από ένα εκατομμύριο ευρώ, δίνοντας 13 ευρώ για το τυχερό δελτίο.

*13 Απριλίου 2003: 21 μαθητές χάνουν τη ζωή τους στα Τέμπη, όταν νταλίκα διεμβολίζει το λεωφορείο τους.

*13 Αυγούστου 2004: η τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας.

   Υπάρχουν, φυσικά, πολλές δεισιδαιμονίες και η παράδοσή μας είναι γεμάτη από τέτοιες, όπως βέβαια υπάρχουν και σε άλλες χώρες (βλ. Παρασκευή και 13 παρακάτω). Ας δούμε κάποιες παραπάνω πληροφορίες (πηγή):

Οι 10 γνωστότερες από αυτές είναι:- Αν δεις μαύρη γάτα στο δρόμο, είναι γρουσουζιά.
- Αν ένα σκύλος σε ακολουθήσει μέχρι το σπίτι σου, θα έχεις καλή τύχη.
- Αν βρεις στο δρόμο χρήματα, θα κερδίσεις χρήματα στη δουλειά σου.
- Όταν ένα παιδί βγάζει δόντια, θα πρέπει να τα πετάξει στα κεραμίδια, ώστε τα νέα δόντια να είναι γερά.
- Το πέταλο αλόγου φέρνει οικονομική ανάταση.
- Αν σπάσεις καθρέφτη, θα έχεις 7 χρόνια γρουσουζιά.
- Όταν δεις αστέρι να πέφτει από τον ουρανό, η ευχή που θα κάνεις θα γίνει πραγματικότητα.
- Ο ιστός αράχνης στις γωνίες του σπιτιού, αλλά και το σκόρδο, φέρνει καλή τύχη.
- Είναι γρουσουζιά να περνάς κάτω από σκάλα ή να αφήνεις τα παπούτσια σου ανάποδα.
- Για να στεριώσει το σπίτι που χτίζεις, πρέπει να σφαχτεί ένας κόκορας στα θεμέλια.
- Όταν αφήνεις τις ντουλάπες του σπιτιού ανοιχτές, ευνοείς τις κακές γλώσσες.
  Όλες αυτές οι προλήψεις είναι μόνο μερικές από τις εκατοντάδες που περιλαμβάνονται στη λαογραφία μας.Πολλοί τις πιστεύουν, ενώ άλλοι τις χλευάζουν.Ό,τι και να είναι, πάντως, δεν παύουν να αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της πολιτιστικής μας παράδοσης, που δεν θα πρέπει να χαθούν, αφού, άσχετα αν τις πιστεύουμε ή αν μοιάζουν αφελείς, με αυτές μεγαλώσαμε και δεν θα ήταν παράλογο να τις μεταδώσουμε και στα παιδιά μας!

Για τους άλλους Παρασκευή και 13Η κακοτυχία της Παρασκευής είναι μια ξενόφερτη για τον λαό μας δεισιδαιμονία καθώς δεν ταιριάζει με την ελληνική παράδοση και ιστορία. Προέρχεται πιθανότατα από την ημέρα εξολόθρευσης του Τάγματος των Ναϊτών, Παρασκευή 13 Οκτωβρίου 1307 (να και το 13!), από τον στρατό του βασιλιά Φιλίππου της Γαλλίας.
Επιπλέον λέγεται  σε θρύλους πως ήταν μέρα Παρασκευή όταν η Εύα έδωσε στον Αδάμ τον απαγορευμένο καρπό, με αποτέλεσμα να εκδιωχθούν από τον Παράδεισο, Παρασκευή όταν η μεγάλη πλημμύρα της Βίβλου αφάνισε τα μιασματικά όντα της γης και, ενώ η μέρα που ο Χριστός σταυρώθηκε ήταν σίγουρα η Παρασκευή.
Εδώ και πάρα πολλούς αιώνες η Παρασκευή και 13, είναι η μέρα συνιφασμένη με τους χειρότερους αστικούς μύθους και τη δεισιδαιμονία, ειδικότερα στις αγγλοσαξωνικές χώρες, τις ισπανόφωνες και τη Γερμανία. Σε αυτές τις χώρες ακόμη και σήμερα πολλά κτίρια και ξενοδοχεία δεν διαθέτουν 13ο όροφο και πολλοί δρόμοι δεν έχουν τον αριθμό 13.
Οι ρίζες της δεισιδαιμονίας ανιχνεύονται στη Βίβλο και τον ευρωπαϊκό Μεσαίωνα. Στη Δύση μάλιστα υπάρχει και Παρασκεβιδεκατριαφοβία (Paraskevidekatriphobia) καθώς και η τρισκαιδεκαφόβια (triskaidekaphobia), δηλαδή φοβία ενός ανθρώπου για την συγκεκριμένη ημέρα.
Οι δοξασίεςΔύο είναι οι βασικές δοξασίες που στηρίζουν τον μύθο της Παρασκευής και 13. Αρχικά στη Βίβλο, βλέπουμε το δεκατρία να εμφανίζεται στο Μυστικό Δείπνο καθώς αντιστοιχεί στον αριθμό των ατόμων που συμμετείχαν σε αυτόν. Εξάλλου, Παρασκευή ήταν η μέρα που σταυρώθηκε ο Χριστός.
Εν τω μεταξύ, πολλοί θεωρούν πως ο μύθος γεννήθηκε με την απόφαση του Πάπα να εκδώσει διάταγμα για τη σύλληψη και θανάτωση των ναϊτών ιπποτών. Το διάταγμα εκδόθηκε σε συνεννόηση με τον βασιλιά της Γαλλίας Φίλιππου του Δ΄, Παρασκευή 13 Οκτωβρίου 1307.
Στη φιλολογία των μύθων της Παρασκευής και 13 ανήκουν και τα εξήςΗ αποστολή της NASA, Απόλλων 13 με προορισμό το Φεγγάρι, εκτοξεύθηκε στις 13:13, ενώ μετά από τα σοβαρά προβλήματα που παρουσιάστηκαν, η αποστολή διακόπηκε στις 13 Απριλίου. Παρασκευή επίσης, ήταν η καθιερωμένη εκτέλεση κρατουμένων στην αρχαία Ρώμη. Όταν το όνομα ενός ατόμου έχει δεκατρία γράμματα θεωρείται ότι έχει την τύχη του διαβόλου (Jack the Ripper, Charles Manson, κτλ.).